BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (İHYK), BM Genel Kurulu kararıyla 20 Aralık 1993 tarihinde kurulmuştur. Yüksek Komiserlik, Birleşmiş Milletler Şartı ve Temel İnsan Hakları Sözleşmelerinde tanımlanan insan haklarının korunması ve geliştirilmesinden sorumludur.

Münhasıran insan haklarından sorumlu bir birim olarak İnsan Hakları Yüksek Komiserliğinin ihdas edilmesinin fikri altyapısı, 1993 İnsan Hakları Dünya Zirvesi ve Zirve’de üzerinde mutabakata varılan Viyana Deklarasyonu ve Eylem Planı ile tesis edilmiştir.

Sözkonusu belgede, BM çatısı altındaki ve bölgesel örgütlerdeki insan hakları çalışmalarının desteklenmesi ve koordinasyonuna ilişkin tedbirler ele alınmış ve “BM insan hakları mekanizmasının (machinery) adaptasyonu ve güçlendirilmesi” başlığı altında, BM Genel Kurulu’na İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nin kurulması tavsiyesinde bulunulmuştur.

İnsan Hakları Dünya Zirvesi tavsiyesi uyarınca BM Genel Kurulu, 48. Oturumu sırasında 1993 Aralık ayında İHYK’nın kuruluşuna ilişkin 48/141 sayılı kararı kabul etmiştir.

İHYK, farklı insan hakları izleme mekanizmalarına uzmanlık ve teknik destek sağlamaktadır. Bu mekanizmalar arasında, BM İnsan Hakları Konseyi dahil olmak üzere, BM Şartına dayanan mekanizmalar, uluslararası insan hakları sözleşmeleri tarafından oluşturulan mekanizmalar ve üye devletlerin sözleşmelerden doğan yükümlülüklerinin yerine getirilmesini denetleyen bağımsız uzmanlar yer almaktadır.

Yüksek Komiserliğin, Cenevre’deki yönetim biriminin yanısıra, New York’taki BM Merkezinde ve farklı ülkelerde 2014 sonu itibarıyla yerleşik 14 ülke ofisi ve 12 bölge ofisi/merkezi bulunmakta; bu ofislerde yaklaşık 900 personel görev yapmaktadır.

Yüksek Komiserliğin finansmanı, BM olağan bütçesi ile üye ülkelerin, uluslararası kuruluşların, çeşitli vakıfların ve bireylerin gönüllü katkılarından sağlanmaktadır.

Yüksek Komiserlik görevini 1 Eylül 2018 tarihinden bu yana Michelle Bachelet (Şili) yürütmektedir.