Avrupa Ekonomik Komisyonu, BM’nin bölgesel planda bütünleşmeyi sağlamak üzere oluşturduğu beş bölgesel kuruluştan birisi olarak 1947 yılında alınan bir Genel Kurul kararıyla Avrupa ve Kuzey Amerika ülkeleri arasında ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla kurulmuştur. AEK’ya üye 56 ülke içinde Avrupa kıtasının tüm ülkeleri, eski Sovyetler Birliği’nden ayrılarak bağımsızlığını kazanmış ülkeler, ABD, Kanada ve İsrail vardır.

Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi’ne (EKOSOK) bağlı olarak çalışan AEK, ticaret, ulaştırma, çevre, ekonomik işbirliği ve entegrasyon, istatistik, enerji, ormancılık, konut ve arazi yönetimi, nüfus, cinsiyet eşitliği, teknik işbirliği ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri alanlarında faaliyet göstermektedir.

Soğuk Savaş döneminde Batı ve Doğu bloklarını ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla biraraya getiren bir platform görevi üstlenen AEK’nın son dönemdeki çalışmalarının odak noktasını, Avrupa’nın Batısı ile Doğusunun ekonomik anlamda bütünleştirilmesi ve özellikle teknik altyapı bakımından aradaki farklılıkların giderilmesi oluşturmuştur. AEK içinde 2005’in ikinci yarısında üzerinde mutabakat sağlanan reform sürecinin uygulanmasına 2006 yılında başlanmış, bu çerçevede etkinliklerin daha saydam biçimde yürütülmesini ve üye ülkelerin aktif katılımını öne çıkaran adımlar atılmıştır.

Reform süreciyle birlikte, Cenevre’deki Daimi Temsilciliklerin katılımıyla düzenlenen İcra Komitesi (Executive Committee) toplantıları düzenli biçimde gerçekleştirilmeye başlanmıştır. AEK içinde siyasi karar alınmasını gerektiren hususlar bu toplantıda üyelerin onayına sunulmaktadır. AEK’nın hükümetlerarası yapısı, İcra Komitesi’nin yanısıra, üye ülke uzman temsilcilerinin başkanlığındaki Sektörel Komiteler (Sectoral Committee), Büro üyeleri ve İcra Sekreteri’nden oluşmaktadır.

AEK İcra Sekreterliği görevini 1 Haziran 2017 tarihinden bu yana eski Slovakya Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Olga Algayerova yürütmektedir.

Sektörel Komitelerin görev alanlarına göre dağılımı şu şekildedir:

- Çevre Politikaları Komitesi,

- İç Ulaştırma Komitesi,

- İstatistik Komitesi (Avrupa İstatistikçiler Konferansı olarak da anılmaktadır),

- Sürdürülebilir Enerji Komitesi,

- Ticaret Kapasitesi ve Standartları Yönlendirme Komitesi

- Orman Komitesi,

- Konut ve Arazi Yönetimi Komitesi,

- İnovasyon, Rekabet ve Kamu-Özel İşbirliği Komitesi.

AEK reformu kapsamında, Komisyon’un 2007 yılından itibaren iki yılda bir toplanması kararlaştırılmıştır. Bu çerçevede, 66’ncı Komisyon Oturumu 14-16 Nisan 2015 tarihlerinde Cenevre'de düzenlenmiştir. Komisyon tarafından belirlenen temel yönergelerin uygulamaya konulması amacıyla İcra Komitesi görevlendirilmiştir.

Toplantılarda kararlar genelde oydaşma yöntemiyle alınmakla birlikte, oydaşma sağlanamayan durumlarda oylamaya da gidilebilmektedir. BM sistemi içerisindeki bir kuruluş olarak her ülkenin bir oyu bulunmakta ve oylama gerektiren hallerde kararlar katılan ve oy kullananların basit çoğunluğu esasına göre alınmaktadır.

AEK, temel faaliyeti olan çeşitli sektörlerde standart ve norm belirlemenin yanısıra, Teknik İşbirliği Programları vasıtasıyla özellikle geçiş ekonomisindeki ülkelere yönelik somut projeler gerçekleştirme olanağına da sahiptir.

AEK ayrıca, doğrudan EKOSOK’a bağlı Karayolu Araçları Düzenlemeleri Dünya Forumu, Tehlikeli Maddelerin Taşınması Çalışma Grubu ve TIR Sözleşmesi gibi bazı küresel forumlara da Sekretarya hizmeti vermektedir. Öte yandan, 5 Şubat 2015’te gerçekleştirilen seçimlerde, Gümrük Bakanlığında Daire Başkanı Didem Dirlik TIR İcra Kurulu Başkanlığına getirilmiştir. Adıgeçen halen bu görevi yürütmektedir.

Öte yandan, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Daire Başkanı Sedef Yavuz Noyan ise, BM Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK) İnovasyon, Rekabet ve Kamu-Özel Sektör İşbirliği Komitesi’nin 27 Mart 2018 tarihinde Cenevre’de düzenlenen 12. Oturumunda AEK İnovasyon, Rekabet ve Kamu-Özel Sektör İşbirliği Komitesi Başkanlığına seçilmiş olup, halen bu görevi sürdürmektedir.

Türkiye, kuruluşundan beri AEK üyesidir. AEK-Türkiye ilişkileri memnuniyet verici bir seyir izlemektedir. Geçtiğimiz yıllarda AEK tarafından ilgili Türk makamları ile işbirliği halinde Türkiye’de toplantılar düzenlenmiştir. Türkiye’de, uzmanlar arasında doğrudan bir haberleşme ağı oluşturması yönüyle de AEK çalışmalarından yararlanılmaktadır.